ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း (Bronchitis) အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ ..!

အခုတစ္ေလာ လည္ေခ်ာင္းထဲမွာ တစ္ဆို႔ႀကီးျဖစ္ေနလုိ႔ ဘာေၾကာင့္ ခဏခဏျဖစ္ေနတာလဲ။ ဘာေတြ လုပ္ရမလဲ။ ဘာေတြ ေရွာင္ရွားရမလဲဆိုတာ သိခ်င္တာနဲ႔ ခင္မင္ရတဲ့ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္နဲ႔ ေမးျမန္းမိ ပါတယ္။ ေလျပြန္ေရာင္တဲ့ လကၡဏာမ်ားလားေပါ့။ ဘာေၾကာင့္ ေလျပြန္ေရာင္ရသလဲ။ တကယ္လို႔ ေလျပြန္ေရာင္လာခဲ့ရင္ ဘာေတြလုပ္ရမလဲ ေနာက္ ဘာေတြလိုအပ္မလဲဆိုတာ သိရွိခဲ့ရတဲ့
အတြက္ သင္လည္း တကယ္လို႔သာ ဒီလို ခံစားခဲ့ရမယ္ဆိုရင္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ႏုိင္ေအာင္လို႔
 ေမးျမန္းထားသမွ် ျပန္လည္ မွ်ေ၀လိုက္ရျခင္းပင္ ျဖစ္ပါတယ္။

ေလျပြန္ေရာင္ျခင္းဆိုသည္မွာ အဆုတ္အတြင္း ေလျဖတ္သန္းရာ လမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္႐ွိ အခၽြဲေျမွးလႊာ (mucous membrane) ေရာင္ရမ္းျခင္းကို ေခၚပါတယ္။ ေလျပြန္ပတ္လည္႐ွိ အခၽြဲေျမွး
 ေရာင္ရမ္းျခင္းနဲ႔အတူ ခၽြဲသလိပ္မ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္ ေလျပြန္ က်ဥ္းေျမာင္းလာ၍ ေခ်ာင္းဆိုး သလိပ္ ထြက္လာျပီး ေမာလာတတ္ပါတယ္။ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္းကို

1. လတ္တေလာ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း (acute bronchitis) နဲ႔
2. နာတာ႐ွည္ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း (chronic bronchitis) ဟု ေခၚေ၀ၚ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

လတ္တေလာ ေလျပြန္ ေရာင္ျခင္းဆိုသည္မွာ အခ်ိန္ ကာလ ၆ ပတ္ ထက္ ေလ်ာ့နည္း ျပီး ေလျပြန္
 ေရာင္ျခင္းကို ေခၚျပီး အသက္ ႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚ ပါတယ္။ ၉၀ % ခန္႔ က ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုး၀င္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရျပီး က်န္ ၁၀% ကသာ ဘက္တီး ရီးယား ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ လကၡဏာမ်ားကေတာ့ ခၽြဲသလိပ္ ထြက္၍ ေခ်ာင္းဆိုး ျခင္း၊ ႏံုးေခြ အားေလ်ာ့ လာျခင္း တို႔ ျဖစ္ေပၚ
တတ္ျပီး အခ်ဳိ႕ မွာ ဖ်ားလာ ျခင္း နဲ႔ အသက္ ႐ွဴရာ တြင္ ရင္က်ပ္ ျပီး ၀ီစီ သံ ျမည္ျခင္း တို႔ ျဖစ္ေပၚ တတ္ပါတယ္။ ပန္းနာ ရင္က်ပ္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြား သူမ်ားတြင္လည္း ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း ျဖစ္ေပၚတတ္ျပီး
 ပန္းနာေၾကာင့္ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း (Asthmatic Bronchitis) လို႔ ေခၚပါတယ္။ လတ္တေလာ ေလျပြန္ ေရာင္ျခင္း ျဖစ္ေပၚပါက

• အိမ္တြင္ လံုေလာက္ စြာ အနားယူပါ။
• အရည္ မ်ားမ်ား ေသာက္ေပးပါ။
• ေဆးလိပ္ လံုး၀ မေသာက္ပါနဲ႔။
• ဖ်ားနာ ကိုက္ခဲျခင္း႐ွိပါက ပါရာစီတေမာ ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။
• ခၽြဲေပ်ာ္ ေဆးမ်ား ကို ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားသည့္အတိုင္း ေသာက္သံုးပါ။
• ခၽြဲမထြက္လွ်င္ (သို႔) ခၽြဲနည္း သြားလွ်င္ ေခ်ာင္းဆိုး ေပ်ာက္ေဆး (Cough Suppressant) ေသာက္ႏိုင္ ပါတယ္။
• မ်ားေသာအားျဖင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္သျဖင့္ ပဋ္ိဇီ၀ေဆး (Antibiotic) မ်ား မလို အပ္ပါ။ ဘက္တီး ရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္ပါက သင့္ေတာ္ေသာ ပဋ္ိဇီ၀ ေဆးလိုအပ္ပါတယ္။
ပံုမွန္ က်န္းမာေသာသူ မ်ားမွာ လတ္တေလာ ေလျပြန္ ေရာင္ျပီး ေနာက္ ပံုမွန္ ေလျပြန္ အေျခအေန သို႔ ျပန္ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။

နာတာ႐ွည္ ေလျပြန္ ေရာင္ျခင္းဆိုသည္မွာ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းဟာ တစ္ႏွစ္ မွာ ၂ လ မွ ၃ လ ဆက္တိုက္ ဆိုးျပီး အနည္းဆံုး ႏွစ္ႏွစ္ထိ ျဖစ္ပြားျခင္းကို ေခၚဆိုပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းဟာ နာတာ႐ွည္ ေလျပြန္ ေရာင္ျခင္းရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ နာတာ႐ွည္ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္းဟာ အေၾကာင္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ေပၚ မူတည္ျပီး ျဖစ္ပြားတတ္ပါတယ္။ ပိုး၀င္ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း မၾကာခဏ ျဖစ္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္
 အမႈန္အေငြ႔ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိး ၾကာ႐ွည္စြာ ထိေတြ႔ေနရလွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း ေလျပြန္ အခၽြဲ ေျမွးလႊာ အျမဲ ေရာင္ရမ္းျပီး ေလျပြန္ ေမႊးမွ်င္ (Cilia) မ်ား ပ်က္စီးကာ နာတာ႐ွည္ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း
 ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ေက်ာက္မီးေသြး မိုင္းလုပ္သားမ်ား၊ သီးႏွံ ဆြတ္ခူးရသူမ်ား၊ သတၱဳ လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္သူမ်ားသည္ အျခားသူမ်ားထက္ နာတာ႐ွည္ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း ပိုမို ျဖစ္ပြားေၾကာင္း
 ေတြ႔ရ ပါတယ္။ နာတာ႐ွည္ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း ျဖစ္ပြားလွ်င္

• ေဆးလိပ္ လံုး၀ ျဖတ္ရပါမယ္..
• ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားမႈ မ႐ွိပဲ ေခ်ာင္းဆိုး ေပ်ာက္ေဆး (Cough Suppressant) မ်ားကို မသံုးရပါ။ ခၽြဲေပ်ာ္ေဆး (Expectorant) မ်ားကို အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။
• ေလျပြန္က်ဥ္းေျမာင္းျခင္း (Bronchoconstriction) ျဖစ္ေပၚပါက ေလျပြန္က်ယ္ေဆး (Bronchodilator) နဲ႔ စတီး ႐ြိဳက္ေဆး (Steroid) မ်ားကို အသံုး ျပဳႏုိင္ ပါတယ္။
• သလိပ္ အေရာင္ေျပာင္းျခင္း၊ ပံုမွန္ထက္မ်ားလာျခင္း ျဖစ္ေပၚပါက သင့္ေတာ္ေသာ ပဋိဇီ၀ ေဆးကို (၅) ရက္မွ (၁၀) ရက္ထိ ေသာက္ရပါမယ္။

ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း မျဖစ္ေစရန္ ေဆးလိပ္ မေသာက္ရပါ။ မိမိ ေနအိမ္တြင္း ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို တားျမစ္ ရပါမယ္။
လူထူထပ္ေသာ၊ အခိုးအေငြ႔ မ်ားေသာ၊ ဖံုမႈန္ ထူထပ္ေသာ ေနရာမ်ားကို ေ႐ွာင္႐ွား ရပါမယ္။
အေအးမိဖ်ားနာပါက လံုေလာက္စြာ အနားယူပါ။ ဆရာ၀န္ ညြန္ၾကားသည့္ေဆးကို လိုက္နာ ေသာက္သံုးပါ။
အာဟာရ ျပည့္၀ စြာစား သံုးပါ။ မၾကာခဏ လက္ေဆးပါ။ အစာအေသာက္ အသံုး အေဆာင္ ပစၥည္းမ်ား မွ်ေ၀ သံုးစြဲျခင္းေ႐ွာင္ၾကဥ္ပါ။
နာတာ႐ွည္ ေလျပြန္ေရာင္သူမ်ားဟာ ေအးေသာရာသီတြင္ ေႏြးေထြးစြာ ၀တ္ဆင္ ျခင္းျဖင့္ အေအးမမိေအာင္ ကာကြယ္ေနထိုင္ပါ။
နမိုး နီးယား ကာကြယ္ေဆး(Pneumonia Vaccine)၊ တုပ္ေကြး ကာကြယ္ေဆး (Flu Vaccine) မ်ားကို ထိုးႏွံထားပါ။ အစ႐ွိသျဖင့္ ကာကြယ္ေနထိုင္သင့္ပါေၾကာင္း သိထား သမွ် ျပန္လည္ေရးသား လိုက္ရပါတယ္။

အားလံုး အဆုတ္ ေရာဂါ အေပါင္းမွ ကင္းေ၀းၾကပါေစ...။

Credit:Yamin Aye ( Myanmar-Network)